Kościół św. Rocha

Kościół św. Rocha w Lizbonie, czyli Igreja de São Roque, to jeden z tych wyjątkowych kościołów w Lizbonie, które po prostu trzeba zobaczyć, gdy zwiedzamy Lizbonę.

Kościół świętego Rocha znajduje się w Bairro Alto, więc nie ma żadnych problemów, aby go znaleźć i wpisać na swój plan zwiedzania i poznawania Lizbony.

Mimo to kościół ten jest często pomijany przez turystów, dlaczego?

Przede wszystkim może dlatego, że zewnątrz kościół nie wyróżnia się niczym szczególnym.

Kościół św. Rocha w Lizbonie, po portugalsku Igreja de São Roque, jest pierwszym kościołem Jezuitów w Portugalii i jednym z pierwszych na całym świecie.

Służył, jako siedziba za zakonu Jezuitów przez ponad 200 lat, aż do momentu, kiedy w XVIII wieku Jezuici zostali wydaleni z Portugalii.

Po tragicznym trzęsieniu ziemi z 1755 roku, które zniszczyło Lizbonę, kościół stał się siedzibą towarzystwa charytatywnego Santa Casa da Misericórdia de Lisboa.

Ciekawostką jest to, że kościół św. Rocha w Lizbonie jest jednym z budynków, które przetrwały ten największy kataklizm w historii Lizbony.

To co sprawia, że kościół świętego Rocha jest opisywany w każdym przewodniku po Lizbonie jest przede wszystkim kaplica św. Jana Chrzciciela (po portugalsku Capela de São João Baptista).

Czy warto wejść do tej świątyni w Lizbonie? Koniecznie!

Mimo tego, że wygląda bardzo niepozornie z zewnątrz.

W roku 1505 Lizbonę nawiedziła plaga dżumy, która przybyła do stolicy Portugalii, na statkach z Włoch.

Było to na tyle poważne zagrożenie, że król Manuel I, rządzący wtedy Portugalią, był zmuszony opuścić Lizbonę.

Wtedy to na miejscu obecnego kościoła, poza murami miejskimi, stworzono cmentarz dla osób zadżumionych.

Wysłano wtedy również po relikwie św. Rocha – patrona chroniącego przez zarazą.

W roku 1506, dokładnie 24 marca, zaczęto budować na cmentarzu kaplicę, w której to miały się znajdować relikwie świętego.

Kaplica została ukończona rok później, a od 1527 roku zaczęło się nią opiekować Towarzystwo św. Rocha.

W roku 1555 rozpoczęła się budowa nowego kościoła.

W swojej budowie kościół miał trzech głównych architektów: Alfonso Álvaresa, następnie pałeczkę przejął Baltasar Álvares, a prace skończył Filipe Térzi.

Budowa kościoła została zakończona na początku XVII wieku.

Kościół jest budowlą jednonawową, szeroką, bez widocznego, wydzielonego transeptu, z podniesioną częścią prezbiterium.

Czasami nazywamy ten styl, stylem audytoryjny.

Styl, w którym został wybudowany kościół św. Rocha bardzo często następnie był powielany w innych budowlach jezuickich na terenie Portugalii i całego imperium kolonialnego Portugalii.

 

Proste wykończenie zewnętrznej elewacji łączy się z barokowym wnętrzem w ciekawy i oryginalny sposób.

8 lutego 1768 roku kościół został przekazany towarzystwu Santa Casa da Misericórdia de Lisboa.

Dzisiaj w kompleksie kościoła św. Rocha cały czas swoją siedzibę ma wspomniane towarzystwo charytatywne, kościół pełni dalej funkcję religijną, a w przylegającym bezpośrednio do kościoła budynku znajduje się Muzeum św. Rocha.

Zwiedzając kościół św. Rocha zauważymy takie style architektoniczne, jak manieryzm (na przykład w kaplicy św. Franciszka Ksawerego czy kaplicy św. Rodziny), wczesny barok (kaplica św. Sakramentu), późny barok (kaplica z figurką Piety), czy rokoko (kaplica św. Jana Chrzciciela).

Warto zwrócić uwagę na dekorację ścian w transepcie oraz pod chórem, które są ozdobione płytkami azulejos wyprodukowanymi w Trianie, a pochodzącymi z końcówki XVI wieku.

Płytki te przedstawiają tzw. „diamentowe” wzory.

W czterech niszach zauważymy potężne marmurowe figury czterech Ewangelistów.

Często pojawia się również monogram IHS – symbol Towarzystwa Jezusowego.

Uwagę przykuwa również malowany sufit, który powstał w latach 1584-1586, a którego obecna formą jest wynikiem rekonstrukcji z 2001 roku.

Kaplica św. Jana Chrzciciela w kościele św. Rocha w Lizbonie jest uważana za unikatowy przykład w sztuce europejskiej.

Po portugalsku nazywa się ona Capela de São João Baptista.

Została ona zamówiona w Rzymie w 1740 roku przez króla Portugalii Jana V.

Została wykonana w latach 1742-1750, kiedy to została oficjalnie odsłonięta w Lizbonie.

Głównymi jej projektantami byli architekci Luigi Vanvitelli i Niccolo Salvi.

Kaplica św. Jana Chrzciciela została konsekrowana przez papieża Benedykta XIV 15 grudnia 1744 roku w kościele św. Antoniego w Rzymie.

We wrześniu 1747 roku została na trzech statkach przetransportowana do Lizbony i złożona w kościele św. Rocha, w dawnej kaplicy św. Ducha.

W momencie powstania była to najdroższa kaplica na świecie, ze względu na cenę i wartość materiałów, które posłużyły do jej wykonania.

Do stworzenia kaplicy św. Jana Chrzciciela użyto m.in. kości słoniowej, alabastrów, agatów, lazurytu lapis lazuli, ametystów, porfirów, kararyjskich marmurów, czy złota i brązu.

Jest to jeden z najbogatszych przykładów sztuki sakralnej w Portugalii.