czwartek, 31 grudnia 2009

Praga

Praga (Praha) - stolica Republiki Czeskiej - to jedno z najpiękniejszych miast Europy i świata, corocznie odwiedzane przez miliony turystów.Leży w centrum Europy - oddalona około 600 km od Morza Bałtyckiego, 700 km od Morza Północnego i 700 km od Morza Śródziemnego. Rozciągająca się na 496 km2. Liczy 1 200 000 mieszkańców. Za jej początek uznaje się rok założenia Zamku Praskiego – 870. Jednak na tych terenach pierwsze osiedla ludzkie pojawiły się już w epoce neolitu.
W 1918 roku, po zakończeniu I wojny światowej, Pragę ustanowiono stolicą nowego państwa - Republiki Czechosłowackiej, a w 1993 roku samodzielnej Republiki Czeskiej.
Praga jest jedną z najbardziej niezwykłych stolic świata, odwiedzaną przez turystów z najdalszych zakątków ziemi. Miasto zachwyca niezwykłą zabudową, obfitującą w gotyk i barok, choć bardziej spostrzegawczy znajdą tu cały przekrój architektury europejskiej lat minionych. Właśnie ogrom zabytków i zagospodarowanie przestrzeni stanowią w znacznej mierze o atrakcyjności tego niezwykłego miasta. Taki stan rzeczy istnieje od 1784 r. – połączono wtedy Stare Miasto, Nowe Miasto, Josefov, Małą Stranę i Hradczany w jeden organizm miejski.
Spacerując uliczkami Pragi odczuwa się niezwykłą atmosferę tego miejsca. Wzbogaca ja smak czeskiego piwa, które w niejednej piwiarni waży się w oparciu o własną, wieloletnią recepturę. Wszystko to sprawia, że miasto nawiedza ogromna rzesza turystów - jest to chyba jedyną większą wadą stolicy Republiki Czeskiej.
Ogromna liczba wież oraz wież widokowych spowodowała, że Pragę zaczęto nazywać także miastem „stu wieży”. W chwili obecnej stolica liczy ich około 500. Praga zwana też jest "Złotą Pragą", "złotym okrętem na Wełtawie", "Matką Miast" lub "Sercem Europy", swoim urokiem i klimatem czaruje zarówno turystów jak i jego rdzennych mieszkańców.
Na V wiek naszej ery datowane jest przybycie pierwszych Słowian na tereny dzisiejszej Pragi. Około roku 870 powstał Zamek Praski, będący zalążkiem przyszłego miasta. Założyli go pierwsi Przymyślidzi. Kupiec arabski Ibrahim Ibn Jakub, w swoich zapiskach pochodzących z roku 965, wspomina Pragę jako miasto zbudowane z kamienia i wapienia, żywy ośrodek handlowy. W roku 973 miasto stało się siedzibą pierwszego na tych terenach biskupstwa, które podlegało metropolii mogunckiej.
W 1070 powstała Kapituła Wyszogrodzka i pojawiły się pierwsze romańskie budowle w dzisiejszym Vysehradzie. Około 1170 roku wybudowano w Pradze pierwszy most kamienny, most Judyty. W 1230 Stare Miasto otrzymało prawa miejskie, a w 1338 prawo do zbudowania ratusza. Pod rządami Karola IV Praga przeżywała największy rozkwit w swojej historii. W 1348 założył on Uniwersytet i Nowe Miasto. W roku 1357 rozpoczęto budowę kamiennego Mostu Karola. W roku 1419 w Pradze miała miejsce słynna defenestracja katolików czyli wyrzucenie przez okno ratusza Nowego Miasta rajców miejskich. Rozpoczęły się wojny husyckie.
Od 1526 roku Praga pozostawała pod rządami Habsburgów, władców Cesarstwa Austriackiego. W latach 1584-1612 w mieście swoją siedzibę miał tu dwór cesarski Rudolfa II. W roku 1618 przez okno zostali wyrzuceni cesarscy namiestnicy (druga praska defenestracja), co stało się bezpośrednia przyczyną wojny trzydziestoletniej. W wyniku klęski czeskich protestantów pod Białą Górą, w roku 1620 Praga utraciła swoje znaczenie i na długie lata pozostawała w cieniu i władaniu Wiednia.W 1784 nastąpiło połączenie czterech miast praskich w jedną całość. W 1787 miała tu miejsce światowa premiera opery Don Giovanni Wolfganga Amadeusza Mozzarta, którą mistrz skomponował specjalnie dla mieszkańców miasta. W roku 1968 miastojest główną areną praskiej wiosny. W 1974 ruszył pierwszy wagon praskiego metra. Tutaj swoją siedzibę ma największa w Europie Środkowej biblioteka - Praska Biblioteka Uniwersytecka, której zbiory ocenia się na ponad 4 mln woluminów.
Praski Ośrodek Opieki nad Zabytkami ma pod swoją opieką około 1700 obiektów zabytkowych. W roku 1992 całe zabytkowe centrum Pragi zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Do najbardziej atrakcyjnych zabytków czeskiej stolicy zaliczane są: Zamek na Hradczanach, Rynek Starego Miasta, Mala Strana, Josefov, Wyszhrad, Brama Prochowa, Most Karola, Klasztor Benedyktynów, Kaplica Betlejemska.
Most Karola (Karlův most) na Wełtawie to chyba najsłynniejsze miejsce w Pradze. Nic w tym mieście nie może się równać z jego popularnością. I to zarówno wśród turystów, jak i wśród miejscowych. Jest najczęściej odwiedzanym miejscem w Pradze i bez względu na porę roku i dnia, zawsze ktoś tu jest. Na moście jest najpiękniej wieczorem, gdyż stąd najlepiej można podziwiać wspaniale oświetlony zamek.
Most łączy dwie stare dzielnice Pragi: Malá Strana i Staré Město. Ma prawie 516 metrów długości i około 9,50 metra szerokości. 17 łęków spoczywa na 15 filarach. Jest najstarszym zachowanym mostem kamiennym na świecie, oczywiście rozpatrując to w kategoriach takiej a nie innej rozpiętości przęseł. Początkowo nazywany był Mostem Kamiennym lub Mostem Praskim, a nazwa Most Karola przyjęła się dopiero około roku 1870. Do 1741 roku był jedynym w Pradze mostem na Wełtawie.
Obecnie otwarty jest tylko i wyłącznie dla ruchu pieszego, choć dawniej kursował na nim nawet tramwaj konny i elektryczny, a do 1950 roku odbywał się tu normalny ruch samochodowy. Budowę mostu rozpoczęto w 1357 roku, za panowania cesarza Karola IV, na miejscu wcześniejszego, pochodzącego z XII wieku mostu kamiennego, zniszczonego przez powódź. Budowę zlecono najsłynniejszemu praskiemu architektowi epoki gotyku, Peterowi Parlerowi, który wówczas miał lat 28.
W okresie baroku most ozdobiono 30 posągami świętych. Na jednej z balustrad umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą św. Janowi Nepomucenowi, gdyż podobno właśnie w tym miejscu wrzucono go, na rozkaz króla Wacława IV, do Wełtawy. Obecnie rzeźby, we względu na zgubne działanie warunków atmosferycznych, zastąpione są kopiami, o czym mało kto z podziwiających je turystów wie.
Na wschodnim końcu mostu możemy podziwiać Staromiejską wieżę mostową (Staroměstská mostecká věz). Po drugiej stronie, na zachodnim końcu mostu, znajdują się dwie wieże mostowe Malej Strany (Malostranské mostecké věze).
Kręta ulica Karlova jest jakby przedłużeniem mostu w kierunku Starego Miasta, a niegdyś była najważniejszą ulicą prawobrzeżnej Pragi, łącząc Most Karola z Rynkiem Staromiejskim. Panuje tu niemal tak wielki ścisk, jak na samym moście. Najstarszym i najważniejszym rynkiem Pragi jest Rynek Starego Miasta. Zazwyczaj jest on szczelnie wypełniony rodowitymi Prażanami i całą masą turystów mówiących w niemal każdym języku świata.
Można tu zobaczyć cała gamę atrakcji turystycznych, rozpoczynając od cudownych zabytków, z których wymienić należy przede wszystkim: Kościół Marii Panny nad Tynem i Ratusz Staromiejski.
Zamek na Hradczanach (Prazský hrad) to historyczna budowla reprezentacyjna Pragi, mieszcząca się w dzielnicy Hradczany. Wg księgi rekordów Guinessa jest największym zamkiem na świecie, jeśli chodzi o zajmowaną powierzchnię, gdyż rozlokowany wokół trzech dziedzińców, zajmuje łącznie 45 hektarów. Dla Czechów jest tym samym, a może nawet i czymś ważniejszym, czym dla Polaków jest Kraków.
Pod koniec IX wieku pierwszy historyczny książę przemyślidzki, Borzywoj I przeniósł swoją siedzibę z Lewego Hradca na wzgórze nad Wełtawą, gdzie, jak świadczą znaleziska archeologiczne, na pagórku zwanym Żiżi od wieków odbywały się zgromadzenia plemienne Czechów i gdzie składano ofiary pogańskim bożkom.
W tym miejscu Borzywoj kazał wybudować chrześcijański kościół pod wezwaniem Marii Panny i otoczyć go rowem. Także tutaj ustawiono kamienny tron, na którym zasiadał każdy późniejszy nowy książę.
Budowę zamku właściwego rozpoczął prawdopodobnie syn Borzywoja I, Spitygniew I. Książę Wacław postawił rotundę św. Wita, w której przechowywano relikwie świętego, będące darem od króla Henryka I Ptasznika. Po założeniu diecezji rotunda uzyskała status katedry.
Z rozkazu Sptygniewa II, w 1060 roku zburzono rotundę św. Wita i na jej miejscu postawiono bazylikę, poprzedniczkę późniejszej gotyckiej katedry. Dzisiaj Zamek Praski mieści kancelarię prezydenta Republiki Czeskiej.
Ogrody należące do zamkowego kompleksu są miejscem odpoczynku nie tylko turystów, ale przede wszystkim mieszkańców Pragi.

3 lipca 1883 roku w Pradze urodził się niemieckojęzyczny pisarz pochodzenia żydowskiego: Franz Kafka.

poniedziałek, 21 grudnia 2009

Betlejem

Miasto Betlejem (hebr. בית לחם Bêṯ Leḥem, Beit Lechem; arab. بيت لحم Bajt Lahm, Bet Lacham) jest położone na południe od Jerozolimy, w Judei (w dystrykcie Judei i Samarii, w Izraelu). Starożytne miasto Betlejem znajdowało się pośrodku ziemi Judy i było początkowo nazywane Efrata. Innymi jego nazwami były: Bethlehem Efrata, Bethlehem Judah i Miasto Dawida.Miasto zamieszkuje ok. 30 tys. osób, w większości Palestyńczyków, chrześcijańskiego i muzułmańskiego wyznania - chrześcijanie stanowią 1/3 ludności, jednak wielu z nich wyemigrowało w latach 2000 - 2003. Od 1996 roku, na mocy układu z Oslo, Betlejem jest częścią Autonomii Palestyńskiej.W maju 2002 roku grupa około 200 palestyńskich terrorystów schroniła się przed aresztowaniem przez izraelskich żołnierzy we wnętrzu kościoła Narodzenia Pańskiego. Kościół został wybrany na schronienie ze względu na duże zapasy żywności i wody, ale przede wszystkim jako miejsce zainteresowania międzynarodowej społeczności. Impas trwał przez pięć tygodni, po czym grupa najbardziej poszukiwanych palestyńskich terrorystów została deportowana z terytorium Izraela do różnych europejskich państw.
W 2006 roku miasto zostało całkowicie otoczone 8 metrowym, betonowym murem - ten 8 km odcinek muru odgradza je od terenów izraelskich. Miasto jest otoczone ze wszystkich stron przez posterunki izraelskiej armii, a na drogach znajdują się punkty kontrolne.
Główna droga, prowadząca w kierunku Jerozolimy, jest zamknięta na przedmieściach, w rejonie grobowca Racheli. Palestyńczycy nie mają tutaj wstępu. Także Izraelczycy nie mają swobodnego wstępu do miasta. Wszystkie ograniczenia w ruchu zostały wprowadzone ze względów bezpieczeństwa. Wszelki ruch jest dozwolony wyłącznie za specjalnymi przepustkami, które można uzyskać u izraelskich władz wojskowych.
Betlejem jest drugim po Hebronie najsłynniejszym miastem Judy. Leży osiem kilometrów na południe od Jerozolimy. Betlejem w całej swej historii nigdy nie było dużym miastem, przypuszczalnie dlatego, że źródła wody występujące w okolicy nie były dostatecznie duże. Miejscowa ludność zajmuje się głównie hodowlą owiec i rolnictwem. Osobnym źródłem dochodów są wpływy z turystyki. Jednak ze względu na trudności z dotarciem do miasta, ze względów bezpieczeństwa, coraz mniej ludzi przyjeżdża do Betlejem.
W historii biblijnej wspomina się o Betlejem, jako o miejscu pochowania Racheli, żony patriarchy Jakuba. Uprawna dolina położona na wschód od miasta była sceną wydarzeń związanych z Rutą Moabitką. To tutaj narodził się król Dawid. Ale przede wszystkim Betlejem zasłynęło jako miejsce narodzin Jezusa Chrystusa.
O samym miejscu narodzenia Chrystusa wspomina w II wieku św. Justyn, mówiąc, że Zbawiciel narodził się w skalnej grocie.
Była to pieczara wydrążona w skale wapiennej, rodzaj jaskini, jakich wiele do dziś można spotkać w całej Palestynie. Znajdowały się one zazwyczaj na zboczach gór, ogrodzone na zewnątrz murem z małą bramą i oknem. Wewnątrz takich pomieszczeń chronili się pasterze przed zimnym wiatrem. Do dziś wiele uboższych rodzin żyje ze swym dobytkiem w takich grotach. Tradycja chrześcijańska nie tylko przekazała nam wiadomość, że Jezus narodził się w grocie, ale również pamięć o niej. Do miasta corocznie pielgrzymuje wielu chrześcijan z całego świata.
Wyróżniającym się budynkiem w mieście jest Bazylika Narodzenia Pańskiego, która została zbudowana około 330 roku przez cesarza Konstantyna Wielkiego nad tradycyjnym miejscem urodzenia Pana Jezusa. Została ona jednak przebudowana w 550 roku oraz w okresie krzyżowców w XII wieku wraz ze słynną Grotą Narodzenia. Niskie wejście do wnętrza Bazyliki zmusza wchodzących pielgrzymów do pochylenia się. Do bazyliki przylegają klasztory i kościoły ormiańskie, greko - prawosławne i katolickie, a wśród nich kościół św. Katarzyny.
Wybudowany ponad grotą, uważaną za miejsce narodzin Jezusa, kościół jest jedną z najstarszych chrześcijańskich świątyń, w której odprawiane są nabożeństwa. Pierwotny kościół, wzniesiony w IV w. przez cesarza Konstantyna, został znacznie przebudowany około 530 r. przez Justyniana. Cesarz Justynian zamierzał tu stworzyć świątynię, która przyćmi wszystkie inne, łącznie z kościołami Jerozolimy. Poza wielokrotnie wymienianym dachem i posadzką, zasadnicza konstrukcja projektu Justyniana przetrwała do dziś.
W czasie najazdu Persów w 614 r. Bazylika ocalała dzięki zdobiącemu wejście wizerunkowi Trzech Króli w tradycyjnych strojach perskich. Do Bazyliki Narodzenia Pańskiego od północy przylega katolicki kościół św. Katarzyny, od południowego - wschodu - klasztor grekoprawosławny, a od południa - budynek klasztorny Ormian. Główną częścią Bazyliki opiekują się grekoprawosławni, a lewe jej skrzydło zajmują Ormianie. Franciszkanie opiekują się Kaplicą Żłóbka. Na kolumnach wykonanych z czerwonych skał wapiennych umieszczone są obrazy przedstawiające apostołów.
Na ścianach można oglądać pozostałości starych fresków, a przez klapy w podłodze - pozostałości mozaikowej podłogi ufundowanej przez matkę cesarza bizantyjskiego Konstantyna, cesarzową Helenę. Sufit wykonany z dębu ofiarowany był w 1482 r. przez króla Edwarda IV. Z Bazyliki Narodzenia schodzi się do Groty Narodzenia.
6 czerwca 1099 r. kościół przejęli krzyżowcy. Tutaj dokonywali koronacji swoich królów, a w latach 1165 -1169 odrestaurowali budowlę, odnawiając dekoracje wnętrz i wymieniając dach. Za czasów Saladyna Arabowie odnosili się do kościoła z należytym szacunkiem.
Po pokonaniu egipskiego sułtana przez Mameluków w XIII w. rozpoczął się długi okres bezczeszczenia i zaniedbania świątyni. Okrutnie obeszli się z tym świętym dla chrześcijan miejscem Turcy. Przetopili ołów z dachu Bazyliki na kule armatnie, a wyrażając swoją pogardę dla miejsca kultu chrześcijan wjeżdżali konno do świątyni. Właśnie dlatego chrześcijanie zdecydowali się zamurować główne wejście do Bazyliki, pozostawiając jedynie mały, ok. 1,5 metrowy otwór. Wejście to nazywane jest „wrotami uniżenia” lub „drzwiami pokory”. Wchodząc do środka, chcąc nie chcąc, trzeba się pochylić.
Od 1852 r. miejsce to jest pod opieką trzech Kościołów - rzymskokatolickiego, ormiańskiego i Greckiego Kościoła Prawosławnego. Sporadyczne remonty, plądrowanie, trzęsienie ziemi w 1834 r. i pożar w 1869 r., który zniszczył wystrój groty - wszystko to odegrało ponurą i niszczącą rolę.
Grota Narodzenia ma kształt prostokąta o wymiarach 12,30 m na 1,15 m oraz wysokość 3 m. Oświetlają ją pięćdziesiąt trzy lampy oliwne.
W niszy Groty miejsce narodzin Jezusa wyznacza srebrna gwiazda z łacińskim napisem „Hic de Virgine Maria Jesus Christus natus est” – „Tu z Maryi Dziewicy narodził się Jezus Chrystus”.
Obecnie katolicy posiadają jedynie mały kącik przy ołtarzu Mędrców, gdzie kapłani rzymskokatoliccy mogą odprawiać Mszę św. Na głównym ołtarzu mają prawo zapalać cztery lampy, zaś w Grocie dziewiętnaście na ogólną liczbę pięćdziesięciu trzech.
Większość praw do Bazyliki i Groty mają wyznania: ormiańskie, greckie, syryjskie i prawosławne. W zachodniej części Groty znajdują się drzwi, którymi wychodzi się do pobliskich pieczar, poświęconych św. Józefowi, świętym dzieciom betlejemskim i św. Hieronimowi, który tutaj, w ścisłej ascezie, mieszkał przez trzydzieści trzy lata. Tu powstała Wulgata - przekład Pisma Świętego na język łaciński.
Na wschód od Betlejem, na równinie - zgodnie z tradycją zwanej polem Rut lub Booza, a więc imionami przodków króla Dawida - na ruinach starego klasztoru wzniesiono w roku 1935 Sanktuarium Pasterzy.
Tradycja głosi, że Święta Rodzina w drodze do Egiptu znalazła schronienie w grocie, w której dzisiaj mieści się franciszkańska kaplica Groty Mlecznej. Według legendy, gdy Maryja karmiła piersią Dzieciątko, kilka kropli mleka spadło na ziemię. Od mleka całe wnętrze groty zabarwiło się na biało.
Przychodzą tu kobiety, żeby modlić się o pomyślne karmienie. Od Bazyliki Narodzenia do kaplicy idzie się kilka minut ulicą Milk Grotto.

wtorek, 15 grudnia 2009

Santiago de Chile

Stolica Chile rozrosła się na boki i w górę. Miejska zabudowa wciąż zajmuje nowe tereny, a drapacze chmur strzelają w niebo w centrum oraz na przedmieściu Providencia, które ma szansę stać się finansowym centrum miasta. Liczące cztery miliony mieszkańców Santiago jest jednym z ładniejszych miast Ameryki Południowej i największym miastem kraju, mieszka tam trzecia część ludności państwa.
Rozległa stolica Chile składa się w rzeczywistości z kilku miast. Właściwe Santiago, położone wokół miasta z czasów kolonialnych, otoczone jest 31 comunas zbudowanymi w różnych okresach, które zlały się w jedno megamiasto.
Oficjalne powstanie miasta datuje się na 12 lutego 1541 roku. Hiszpański konkwistador Pedro de Valdivia podczas ceremonii odbywającej się na wzgórzu Huelén (później wzgórze przemianowano na Santa Lúcia), nadał miastu nazwę Santiago del Nuevo Extremo.
Valdivia wybrał lokację miasta z powodu umiarkowanego klimatu regionu oraz ze względu na dobre położenie taktyczne. Rzeka Mapocho opływa region z dwóch stron, tworząc wyspę na której zbudowane zostało Santiago.
Pierwsze budynki powstały z pomocą Indian szczepu Picunche. Południowe koryto rzeki Mapocho został zasypane i przekształcone w promenadę, nazwaną Alameda (dzisiaj Alameda Libertador Bernardo O'Higgins).
Indianie o mało nie starli miasta z powierzchni ziemi zaledwie w 6 miesięcy po jego założeniu w 1541 r.
Jeszcze pod koniec XVI w. w 200 chatach z cegły wypalanej na słońcu mieszkało zaledwie 700 Hiszpanów i Metysów oraz indiańska służba i robotnicy. Zaopatrzenie w wodę było niepewne, drogi łączące przyszłą stolicę z resztą kraju niebezpieczne, a wody rzeki Mapocho co jakiś czas zalewały osadę.
Pod koniec wieku XVIII nowe wały zabezpieczyły Santiago przed powodziami, a ulepszone drogi przyczyniły się do rozwoju handlu. Miasto zostało nieznacznie zniszczone w czasie wojny o niepodległość (1810-1818), w bitwie przy rzece Maipú.
Walki odbywały się w południowo-zachodniej części miasta. Po zakończeniu wojny w 1818 Santiago zostało stolicą kraju.
W XIX w. stutysięczna już stolica zyskała kolejowe połączenie z portem Valparaíso. Nędza i stosunki panujące w wielkich posiadłościach powodowały migrację robotników rolnych i dzierżawców najpierw do kopalni saletry na północy, a potem do miast.
Liczba mieszkańców Santiago w latach 1865–1875 wzrosła ze 115 tys. do ponad 150 tys.
Rozwój przemysłu zaowocował powstaniem nowych miejsc pracy, ale nigdy nie było ich wystarczająco dużo. Zamieszki, trwające na wsi przez całe lata 60., spowodowały powstanie wokół miasta pierścienia dzielnic nędzy.
W wyniku planowej decentralizacji zmniejszono napływ ludzi do stolicy, a regulacje prawne, w tym nadawanie tytułów własności, odmieniły wygląd wielu callampas. Wciąż jednak kontrastują one z leżącymi po wschodniej stronie Santiago zamożnymi dzielnicami, takimi jak Vitacura i Las Condes.
Centrum Santiago to zwarty trójkątny obszar, ograniczony na północy przez rzekę Mapocho, na zachodzie przez Vía Norte Sur, a na południu przez Avenida General O’Higgins (Alameda).
Najważniejsze budynki publiczne znajdują się przy Plaza de Armas, od której w kierunku południowym odchodzi przeznaczony dla pieszych Paseo Ahumada. Przecznicę na południe od placu biegnie Paseo Huérfanos.

Urokliwy park Santa Lucía góruje nad Alamedą i okolicami Plaza Baquedano, a na północ od Avenida Providencia znajduje się Cerro San Cristobál (Parque Metropolitano) – drugi co do wielkości park Santiago.
Pomiędzy nim a rzeką, po obu stronach Avenida Pío Nono, ciągnie się modna i pełna życia dzielnica Bellavista. Centrum miasta oddzielone jest od dzielnic mieszkaniowych bujnym pasem zieleni Parque Forrestal, położonym na południe od Mapocho.
Historycznym centrum Santiago jest Plaza de Armas, przy której znajduje się budynek Poczty Głównej, Museo Histórico Nacional (Narodowe Muzeum Historyczne) i katedra w stylu kolonialnym.

W południowo-wschodnim rogu placu zaczyna się Paseo Ahumada, ulica pełna handlarzy oferujących przeróżne towary, począwszy od szamponów do samochodowych pasów bezpieczeństwa. Wieczorem przychodzą tu uliczni muzycy.