Peenemünde (cz. I)

Peenemünde (polska nazwa historyczna to Pianoujście lub Kujawice) leży na północno-zachodnich krańcach wyspy Uznam nad Bałtykiem i cieśniną Peenestrom.

W 1822 roku Peenemünde zamieszkiwało 291 osób. Fala powodziowa w 1872 roku zniszczyła sporo domostw. 

Poziom wody był o 2,40 metra wyższy od normalnego. W roku 1876 na istniejącym cmentarzu zbudowano kaplicę.

To jedyna budowla sprzed 1936 roku, która przetrwała do dzisiaj.  Reszta została zrównana z ziemią podczas budowy laboratorium badań rakietowych.

Ludność przesiedlono, pozostało tylko pięciu jej mieszkańców.

W 1935 roku władze Niemiec podjęły decyzję o przeniesieniu do Peenemünde istniejącego w Kummersdorf pod Berlinem ośrodka badań rakietowych.

Nowy teren, ze względu na swoje położenie (cypel otoczony wodą) zapewniał bezpieczeństwo oraz umożliwiał przeprowadzanie prób z nową bronią rakietową.

Doprowadzono tu linię kolejową, wybudowano elektrownię, lotnisko.

Cały cypel wyspy, na północ od Karlshagen został odcięty od świata.

Był to jeden z najbardziej strzeżonych w tym czasie obiektów w Niemczech i jeden z najnowocześniejszych technologicznie ośrodków na świecie.

W 1937 powstały tu dwa zakłady badawczo-doświadczalne.

Pierwszy z nich (Peenemünde-Wschód) zajmował się budową i testowaniem rakiet pionowego startu V2.

Ten ośrodek był pod nadzorem Wermachtu.

Jego dyrektorem technicznym był Walther von Braun - po wojnie osiedlił się w USA, przyjął obywatelstwo amerykańskie i od 1959 roku był współpracownikiem NASA.

W październiku 1942 roku nastąpił start pierwszej próbnej rakiety o napędzie ciekłym, zdalnie sterowanej.

Był to pierwszy lot rakiety w kosmos. Miała ona 14,04 metra długości.

Osiągnęła prędkość 4824 kilometrów na godzinę, wzniosła się na wysokość 84,5 kilometra.

W ciągu 4 minut i 56 sekund lotu pokonała 160,6 kilometra.

Natomiast druga jednostka badawcza należąca do Luftwaffe (Peenemünde-West) zajmowała się nowymi broniami lotniczymi oraz konstrukcją nowych typów samolotów.

Tutaj skonstruowano bezzałogowy, odrzutowy samolot Fi-103 (zwany pociskiem V1).

Długość takiego samolotu-pocisku wynosiła 7,74 metra, rozpiętość 4,90 metra.

Przy pułapie do 3000 metrów i prędkości do 700 kilometrów na godzinę osiągał odległość 300 km.

W pocisku mieściło się 830 kilogramów materiałów wybuchowych.

Pierwszy start w rampy nastąpił w Wigilię, 24 grudnia 1942 roku. Wystrzelono 22000 takich bomb, których celem były większe miasta Europy Zachodniej.

Pociski wystrzeliwane były za pomocą wyrzutni rurowej Walter.

Składała się ona z ośmiu 6-cio metrowych odcinków zwanych strzałami.

Kąt nachylenia wynosi 6 stopni, maksymalna wysokość - 5 metrów , spoczywa na ośmiu podporach - stalowych kratownicach.

Średnica rury prowadzącej tłok miała 300 milimetrów średnicy.

Umieszczony w rurze tłok o masie 150 kilogramów i długości 1 metra był napędem pocisku.

Za pomocą specjalnej wytwornicy uzyskiwano mieszaninę tlenu i pary, która pod uderzająco wzrastającym cinieniem oddziaływała na dno tłoka.

Ten z kolei, za pomocą odpowiedniego zaczepu, ciągnął pocisk po prowadnicy i spadał na górze wyrzutni.

Pocisk-samolot uzyskiwał prędkość 430 kilometrów na godzinę potrzebną do dalszego samodzielnego lotu.

Odpowiednie ciśnienie (57,57 bara) do uzyskania takiej prędkości tłoka uzyskiwano poprzez reakcję 70 litrów 85%-wego nadtlenku wodoru z 6 litrami nadmanganianu potasowego lub wapniowego.

Wyrzutnia, którą podziwiamy w Peenemünde, została znaleziona przez aliantów pod koniec wojny w Calais we Francji i miała służyć do wystrzeliwania V1 w kierunku Anglii.

W marcu 2006 roku została sprowadzona do muzeum w Peenemünde, gdzie przez dwa lata była konserwowana i rekonstruowana.

W roku 1937 w Peenemünde pracowało 1500 naukowców, 8000 różnego rodzaju specjalistów oraz 16000 pracowników pomocniczych i robotników.

W latach 1943-44 Peenemünde było kilkakrotnie bombardowane. Pierwszy nalot miał miejsce w nocy z 17/18 sierpnia 1943 roku.

Jego celem był ośrodek badawczy Wermachtu - w tym czasie Alianci nie mieli pojęcia o istnieniu drugiego ośrodka badawczego.

Podczas nalotu (Operacja Hydra – Crossbow) zrzucono 1795 ton bomb, udział wzięło 596 bombowców RAF-u. Zginęło 815 osób.

W kolejnym bombardowaniu 18 lipca 1944 zginęło około 2000 ludzi; z 379 "latających fortec" - bombowców B17 - zrzucono 920,6 ton bomb.

4 Maja 1945 roku Peenemünde zostało zajęte przez Sowietów.

Jednakże kilka dni wcześniej merykańskie służby specjalne przeprowadziły tajną operację Spinacz (Paperclip), w wyniku której przechwycono i wywieziono do USA wiekszość naukowców zatrudnionych w Peenemünde.

Natomiast technicy zostali zatrzymani przez wojska brytyjskie i radzieckie.

Cały ośrodek został zniszczony, urządzenia zdemontowane.

Pozostawiono jedynie elektrownię, linię kolejową do Zinnowitz i lotnisko.

Za czasów NRD cały teren dalej był niedostępny dla mieszkańców i turystów - stacjonowały tam wojska radzieckie i NRD-owskie.

Dopiero po zjednoczeniu Niemiec, w 1992 roku Peenemünde i okolice zostały "odtajnione".

Obecnie wioska zamieszkana jest przez około 300 osób.

Dla turystów, którzy odwiedzają Peenemünde w liczbie ponad 100 tysięcy rocznie, otwarto muzea i wystawy ilustrujące niezwykłą, choć krótką historię tych okolic.