Várhegy

Wzgórze Zamkowe (Vár-hegy) jest bez wątpienia najbardziej reprezentacyjnym miejscem w Budapeszcie.

To tu znajduje się najstarsza część miasta i Zamek Królewski, a układ ulic i zabudowa zachowała swój pierwotny charakter.

Dziś jeszcze podziwiać można gotyckie łuki kamienic i średniowieczne rzeźby ukryte na patiach i w pasażach barokowych w większości kamienic, a spacer po Starówce dostarcza niezapomnianych wrażeń.

Wzgórze zamkowe położone jest praktycznie w samym sercu miasta.

Rozciąga się na długości 1,5 kilometra i wznosi na wysokość 167 metrów, choć nad poziom przepływającego u jej stóp Dunaju - tylko na 50-60m.

Góra zbudowana jest z margla gliniastego, na którym posadowiła się kilkunastometrowa, wapienna skorupa.

Dzięki temu możliwym stało się wydrążenie w miękkim wapieniu rozlicznych piwnic, wnęk i korytarzy, składających się obecnie na system chętnie odwiedzanych przez turystów jaskiń. 

Strategiczne położenie wzgórz budańskich, w tym także wzgórza zamkowego, przyczyniło się rozwoju wczesnego osadnictwa na tym terenie.

Pierwsze większe osiedla ludzkie powstały jednak w tym miejscu dopiero w XIII wieku, wraz z rozpoczęciem budowy zamku obronnego przez króla Belę IV z dynastii Árpádów.

Wraz z jej zakończeniem, pod skrzydłami fortecy schronienie znalazło wielu mieszczan i rzemieślników.

Znaczenie zamku i całej góry wydatnie zmniejszyło się w związku z przeniesieniem stolicy do Visegrádu przez króla Karola Roberta, jednak już jego syn postanowił powrócić i przywrócić Budzie jej dawny blask.

Gwiazda wzgórza przygasła z chwilą zdobycia go przez tureckiego najeźdźcę w 1541r.

Okupacja trwała przez 145 kolejnych lat, w czasie których zabudowa góry bardzo podupadła.

Nie jest prawdą, jakoby muzułmanie doszczętnie zniszczyli domy, kościoły i zamek królewski - ale na pewno nie zajmowali się ich konserwacją, przez co budynki powoli niszczały.

Zburzono je dopiero w trakcie wielomiesięcznego oblężenia przez wojska katolickie, dążące do odzyskania wzgórza z rąk niewiernych.

Z chwilą wyzwolenia na starówce zamieszkało 616 osób, podczas gdy przed wojną liczba mieszkańców przekraczała blisko 8.000.

W 1703r. Buda uzyskała prawa wolnego miasta królewskiego, a wzgórze przekształciło się w dzielnicę zamieszkaną przez drobnych i mało znaczących urzędników.

W tym samym czasie ośrodkiem politycznym kraju była Bratysława, na ten też okres przypada początek gwałtownego rozwoju Pesztu.

Buda pełniła rolę prowincjonalnego miasteczka, usytuowanego w pobliżu potężnych sąsiadów: wspomnianego Pesztu i najstarszych zamieszkanych obszarów - Óbudy.

Dopiero z chwilą połączenia trzech ośrodków w jedno duże miasto (1872r.), Buda i wzgórze odzyskały swe dawne znaczenie. 

Do końca pierwszej dekady XX wieku wzgórze zamkowe przypominało wielki plac budowy.

Trwały prace rekonstrukcyjne zniszczonych i podupadłych kamienic, zburzonego jeszcze za czasów tureckich kościoła Macieja, a także samego zamku królewskiego.

Ten ostatni, w wyniku prac modernizacyjnych, uzyskał imponujący, majestatyczny, charakterystyczny dla stylu secesyjnego wygląd, który, choć nie do końca zgodny z pierwowzorem historycznym, budził podziw mieszkańców stolicy i osób przyjezdnych. 

Wszystkie te wysiłki poszły na marne w 1945r., gdy zaciekle broniący się hitlerowcy i wściekle atakujące wojska koalicji dosłownie obróciły wszystkie zabudowania w proch.

Odbudowa rozpoczęła się z chwilą odzyskania wzgórza.

Szybko okazało się, że działania wojenne odsłoniły najstarszą część zabudowy góry, a spod odpadniętego ze ścian tynku zaczęły wyłaniać się fantastyczne gotyckie i barokowe okna, bramy, łuki i sklepienia, wcześniej dokładnie zamurowane.

Umożliwiło to dokonanie pieczołowitej rekonstrukcji kamienic w ich pierwotnym kształcie, wraz z odtworzeniem charakterystycznej architektury i z uwzględnieniem szczególnej dbałości o detale i szczegóły.

Pięknie odrestaurowany zamek przyciąga dziś tłumy turystów, którzy z przyjemnością oddają się spacerom po wąskich staromiejskich uliczkach i odkrywaniu ich głęboko skrywanych tajemnic.