środa, 17 grudnia 2008

Cmentarz Centralny w Szczecinie

Cmentarz Centralny od ponad stu lat jest wpisany w krajobraz Szczecina. Jest żywym śladem jaki pozostawiły po sobie kolejne pokolenia ludzi, którzy budowali i rozwijali Szczecin. Dziś jest to miejsce gdzie możemy poznać historię i korzenie miasta,losy mieszkańców i naszą kulturę. Spacer po alejach Cmentarza jest okazją do zadumy i refleksji do pamięci o tych co odeszli.Największy cmentarz w Polsce, a trzeci w Europie, oficjalnie otwarty dnia 6 grudnia 1901. Wzorowany na nekropoliach Hamburga i Wiednia. Obecnie zajmuje powierzchnię: 167,8 hektara. Od założenia cmentarza spoczeło tu ponad 300 tyś. zmarłych. Obecnie jest jedenym z najpiękniejszych parków przyrodniczych Szczecina.

Cmentarz Centralny w Szczecinie to duża enklawa zieleni. Skupiska starych drzew, wilgotne doliny strumieni, małe zbiorniki wodne o zabagnionych i zarośniętych brzegach tworzą mozaikę siedlisk idealnych dla świata fauny. Dzikie zwierzęta na terenie cmentarza nie lękają się człowieka. Stała obecność ludzi w ich środowisku życia powoduje, że nabierają zaufania zmniejszając dystans ucieczki. Pomimo faktu, że zwierzęta na cmentarzu nie stanowią zagrożenia, pamiętajmy o zasadach bezpieczeństwa w czasie spotkań ze zwierzętami.Na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie można spotkać między innymi: lisa, jenota, wiewiórkę, borsuka, zająca, jeża, dzika, bażanta. Na wzór ówczesnych nekropoli Hamburga, Wiednia (Zentral Friedhof) i Berlina (Friedrichsfelde) cmentarz w Szczecinie ma charakter parkowy znajduje się tutaj ponad 360 odmian drzew i krzewów.

Na przełomie XIX i XX w. Szybko wzrastała liczba mieszkańców Szczecina. Wobec ekspansji demograficznej i wzrostu powierzchni miasta sprawa znalezienia nowego miejsca na nowy cmentarz stała się bardzo pilna. Dzięki staraniom rajcy Wiganta, przewodniczącego deputacji do spraw cmentarzy władze miejskie 7 listopada 1899 r. podjęły decyzję o utworzeniu nowej nekropolii. Wybrano niezagospodarowane tereny na południowy zachód od miasta, pomiędzy drogami prowadzącymi do Berlina i Pasewalku. Teren ten od strony północno-zachodniej graniczył ze starszym cmentarzem wojskowym. Od wschodu granicę cmentarza stanowić miała linia kolejowa ze Szczecina do Jasienicy ,pierwsze nasadzenia drzew miały miejsce w październiku,a pierwsze pogrzeby odbyły się 6 grudnia 1901 r. Przy tejże granicy w miejscu dzisiejszej Kwatery Zasłużonych mieściła się żwirownia, zaś na południowo-zachodnim krańcu, na wzniesieniu zwanym Ottoshöhe, stał zachowany do dziś wiatrak holenderski. Projektantem całego przedsięwzięcia został miejski radca budowlany Wilhelm Meyer-Schwartau. Do prac przy budowie cmentarza przystąpiono w lutym 1900 r. Pierwsze pochówki miały miejsce w dzisiejszych kwaterach 54 i 24 na południe od bramy głównej jak i na terenie na wschód od niej, przy ul. Ku Słońcu.

Duże znaczenie dla dalszego rozwoju cmentarza miał rok 1919. Od 3 czerwca do 9 lipca odbyła się w Szczecinie wystawa sztuki cmentarnej. Inicjatorem tego przedsięwzięcia byli: architekt Ofert i dyrektor cmentarza Geogr. Hannie. W komitecie organizacyjnym znaleźli się również nadburmistrz Szczecina Ackerman, projektant Wilhelm Meyer_Schwartau i dyrektor biblioteki miejskiej Ackerknecht. Teren pod wystawę wyznaczono w obecnym parku Żeromskiego. Zaprezentowano wzorcowe rozwiązania całych kwater grzebalnych. Doświadczenia zdobyte jak i wnioski z dyskusji z nią związanych doprowadziły do wydania w 1912 r. pierwszego regulaminu cmentarza. Dokument ten zmodyfikowany i uzupełniony w 1919 r. zawierał nie tylko przepisy porządkowe, lecz określał sposoby ukształtowania kwater i poszczególnych nagrobków. W 1907 r. urządzono na cmentarzu tzw. Gaj Urnowy (Urnenhain), zlokalizowany za kaplicą. 15 lutego 1925 r. oddano do użytku krematorium, wybudowane między kaplicą a kostnicą. Po 1918 r. dokonano rozszerzenia nekropolii w kierunku zachodnim. Nowe kwatery zostały zaprojektowane przez dyrektora Georga Hanniga i Luise Lotte Hoyer oraz prawdopodobnie architekta krajobrazu Fritza Zöppinga z Frankfurtu nad Menem.


Po pierwszej wojnie światowej została rozbudowana infrastruktura techniczna cmentarza. Zbudowano gęstą sieć wodociągową z projektowanymi indywidualnie studzienkami-fontannami o zamkniętym obiegu wody. W 1927 r. sieć ta miała długość ok. 21 km z 450 punktami czerpania wody. Cmentarz miał własne ogrodnictwo ze szklarniami i nowoczesną instalacją nawadniającą oraz dwie szkółki drzew o pow. Ok. 4 ha. Po rozszerzeniu w latach 20-tych całkowita powierzchnia cmentarza wynosiła ok. 153 ha i była na trzecim miejscu w Europie środkowej po cmentarzach Wiedniu i Hamburgu. W 1928 r. ze względu na zły stan zdrowia z posady dyrektora zrezygnował Georg Hannig a na jego miejsce powołany został Frantz Herbert, który pełnił tę funkcję do 1945 r. W 1930 r. powierzchnia grzebalna cmentarza wynosiła 557 tyś m2. Cmentarz był samowystarczalny finansowo. Dochody i wydatki równoważyły się i oscylowały wokół sumy 630 tyś marek rocznie. Opłata za dzierżawę grobu wahała się od 15 do 90 marek za m2. Od czasu założenia do końca 1930 r. dokonano na Cmentarzu Centralnym 90413 pochówków ziemnych i 1634 urnowych.

Brak komentarzy: