Brama Brandenburska

Spoglądając na Bramę Brandenburską (Brandenburger Tor) przypomina się scena z „Czterech Pancernych i Psa” jak po zdobyciu Berlina dzielni żołnierze zatykają zwycięską flagę na rydwanie Nike stojącym na szczycie Bramy  -  zastanawiam się w jaki sposób oni tam się dostali. Brama jest, obok wieży telewizyjnej, symbolem Berlina.

Została wybudowana w 1791 roku według projektu Carla Gottharda Langhansa, pochodzącego z Kamiennej Góry. Powstała w ramach berlińskiego muru celnego, na drodze do Brandenburga. Wraz z rozbudową muru celnego, zbudowano nową bramę, która miała upamiętniać Fryderyka II. W 1793 roku u szczytu Bramy Brandenburskiej ustawiono figurę kwadrygi powożonej przez Nike (Wiktorię). 

Po likwidacji muru celnego, w latach 80. XIX wieku, istniejące bramy miejskie Berlina zostały zlikwidowane – z wyjątkiem istniejącej do dziś Bramy Brandenburskiej. 

13 sierpnia 1961r. Brama znalazła się w bezpośrednim sąsiedztwie muru berlińskiego, przez co dostęp do niej był praktycznie niemożliwy (za wyjątkiem „oficjeli” ze strony NRD i służb granicznych). Po upadku muru berlińskiego – 22 grudnia 1989 r. – odbyło się uroczyste otwarcie Bramy Brandenburskiej. Pod bramą spotkali się wtedy kanclerz Zachodnich Niemiec Helmut Kohl i premier Wschodnich Niemiec Hans Modrow.

Począwszy od tego dnia Brama Brandenburska stanowi symbol jedności i wolności miasta. Wymiary bramy są imponujące - wysokość wynosi 26 m, szerokość 65,5 m, głębokość 11 m. Wybudowano ją w stylu wczesnoklasycystycznym z piaskowca łabskiego, który wydobywała berlińska firma kamieniarska Zeidler & Wimmel.

Inspiracją architekta były propyleje Akropolu w Atenach. Po obu stronach stoi po sześć 15-metrowych kolumn w stylu doryckim z jońskim rowkowaniem. Bazy kolumn mają średnicę 1,75 m. Attyka i filary dzielące przejazdy są pokryte reliefami, które przedstawiają m.in. czyny Herkulesa. W obu przybudówkach stoją wielkie posągi przedstawiające Marsa, chowającego miecz do pochwy i boginię Minerwę z lancą.

Modele obu rzeźb zostały wykonane przez Johanna Gotfryda Schadowa w 1792 r. Mars został przygotowany przez Carla Friedericha Wichmanna, a Minerwa - Johana Daniela Metzlera. Figury zostały zniszczone podczas II wojny światowej i zastąpiono je w latach 1951/52 kopiami wykonanymi przez kolektyw rzeźbiarski Kranolda. 

W bramie znajduje się 5 przejazdów. Środkowy jest nieco szerszy od pozostałych - aż do abdykacji cesarza Wilhelma II w 1918 roku był on zarezerwowany wyłącznie dla członków rodziny cesarskiej, ich osobistych gości oraz członków rodu Pfuel. 

Po obu stronach bramy znajdowały się od zawsze przybudówki dla straży i celników. Po zniesieniu Berlińskiego muru cłowo-akcyzowego na przełomie 1867/68, przybudówki zastąpiono kolumnadami. Wykonał je uczeń szkoły schinkelowskiej Heinrich Strack w 1868 r. Nowe kolumnady komponowały się o wiele lepiej z bramą.

  Brama jest ukoronowana prze około 5 metrową miedzianą rzeźbę, która także wykonał Schadow. Przedstawia uskrzydloną boginię zwycięstwa, która kieruje kwadrygę do miasta. Podczas II wojny światowej wykonano odlew gipsowy kwadrygi. Podczas bitwy o Berlin, została ona kilkukrotnie ostrzelana przez wojska niemieckie, po tym jak zawieszono przy niej czerwoną flagę. W wyniku ostrzału figura uległa zniszczeniu, a jedyną częścią, jaka pozostała w całości, była głowa jednego z koni (znajduje się on obecnie w Markisches Museum w Berlinie).

W czasie nocy sylwestrowej 1989/90, grupa ludzi wdrapała się na szczyt Bramy i pozbawiła kwadrygę kilku części (min. ogłowia). Wykonane w związku ze zdarzeniem oględziny wykazały istnienie o wiele poważniejszych zniszczeń: od budowy Muru nie wykonywano żadnych prac konserwatorskich przy kwadrydze, przez co większość wewnętrznych, stalowych części było mocno przerdzewiałych. Z tego powodu natychmiastowo zdemontowano i odnowiono figurę. Koszty utrzymania kwadrygi wynoszą rocznie około 200 tys. euro. Także brama, a głównie jej części z piaskowca wymagały znacznego remontu. 3 października 2002 roku, po 22-miesięcznej renowacji, odbyło się uroczyste odsłonięcie odnowionego monumentu. 

Brama widnieje na rewersach niemieckich monet euro o nominale 10, 20 i 50 centów. Znajdowała się także na rewersie banknotów 5-markowych ostatniej serii. Istniała także seria znaczków pocztowych wydawana przez Pocztę Niemiecką, poświęcona tej budowli. 

 Przed Bramą zawsze znajduje się tłum ludzi. Jest ona obowiązkowym punktem odwiedzin każdej szkolnej wycieczki oraz turystów odwiedzających stolicę Niemiec.