Wśród wielu miast Imperium Rzymskiego za jedno z najatrakcyjniejszych uważano Pompeje. Bogaci patrycjusze chętnie przyjeżdżali tutaj na odpoczynek. Jednak Pompeje to nie tylko miejsce wypoczynku; pełniły one także funkcję jednego z najważniejszych ośrodków handlowych w Kampanii, eksportując wino, przetwory rybne oraz sos własnego pomysłu.
Rzymianie zamieszkujący ruchliwe porty Pompeje i Herculanum sądzili, że pobliska góra o nazwie Wezuwiusz jest wulkanem wygasłym. I rzeczywiście nie wybuchał on od tysięcy lat, a rolnicy na jego zboczach uprawiali oliwki i winogrona.
24 sierpnia 79 roku n.e. Pompeje spotkała tragedia. Wybuch wielkiego wulkanu, Wezuwiusza na zawsze odmienił los miasta. Popiół wulkaniczny, który zasypał Pompeje doskonale zakonserwował budowle i przedmioty, co pozwala nam poznać wygląd rzymskiego miasta i życie jego mieszkańców. Oprócz Pompejów zniszczone zostały miasta: Stabie i Herkulanum.
Ruiny Pompejów położone są w regionie Kampania, około 20 km na południowy-wschód od Neapolu. Miasto zostało założone w VII wieku p.n.e. przez Osków. Początkowo znajdowało się pod wpływem kultury greckiej, później etruskiej. Pod koniec V wieku przed Chrystusem Pompeje zostały zdobyte przez Samnitów, a od 310 roku przed Chrystusem znalazły się pod panowaniem Rzymian.
Zgodnie z opisem świadka tragedii Pliniusza Młodszego, wybuch nastąpił około południa 24 sierpnia 79 roku. Dym i popiół wydobywały się z krateru wulkanu na wiele dni przed wybuchem, dlatego większość ludzi zdążyła się ewakuować. Przypuszcza się, że z 20 tys. mieszkańców zginęło 2 tys., zaczadzonych trującymi wyziewami. Na Pompeje posypał się deszcz rozżarzonych kamieni i skał, których ciężar powodował walenie się budowli. Mieszkańców uśmiercały trujące gazy wydobywające się z wulkanu. Trzy dni trwała nieprzerwana erupcja, w wyniku której miasto pokryła warstwa popiołów o grubości od 5 do 6 metrów.
Wskutek wybuchu Pompeje zostały „zakonserwowane”. Podczas prac wykopaliskowych udało się szczegółowo odtworzyć obyczaje panujące w mieście. Zdołano poznać układy społeczne, strukturę klasową, stosunki rodzinne oraz wysoki standard życia. Niektóre budynki pokrywają rysunki, komentujące wydarzenia polityczne lub miłosne rozterki mieszkańców.
Wykopaliska uświadomiły grozę nagłej zagłady. Przypominają o niej gipsowe modele odlane z ciał przechowanych w wulkanicznych popiołach - twarze wykrzywione bólem lub zasłaniane przed pyłem i dymem. I to właśnie odlewy ciał mieszkańców wywołują największe wrażenia. Popioły pokrywające Pompeje szybko zastygały zachowując wewnątrz kształt pogrzebanych ciał. Fiorelli opracował metodę wykonywania ich gipsowych odlewów. Przez niewielki otwór wlewał gips sztukatorski, który wypełniał całą pustą przestrzeń. Po związaniu gipsu usuwał warstwę popiołu odsłaniając odlewy ciał, przedmiotów, elementów budynków itp. Później zaczęto używać przeźroczystego tworzywa, które pozwalało dostrzec ukryte wewnątrz odlewu zachowane drobne przedmioty, kości.
Historyczne Pompeje powstały na stoku wzniesienia utworzonego przez prehistoryczną lawę. Położone było na wysokości 40 metrów n.p.m. nad rzeką Sarnus. Jeszcze przed dominacją samnicką zostało przekształcone z niewielkiej osady rolniczej w miasto rozplanowane wokół Trójkątnego Forum. Miasto otoczono murem obronnym o długości około 3 km.
Pompeje posiadały system kanalizacyjny poprowadzony wzdłuż ulic. Woda do fontann ulicznych, term i bogatszych domów dostarczana była akweduktem. Wszystkie budynki mieszkalne posiadały także zbiorniki gromadzące deszczówkę. Zabudowa rozplanowana wzdłuż regularnej siatki ulic podzielona została na dziewięć sfer, z których każda pełniła określoną funkcję. Przy głównych ulicach usytuowano zajazdy i gospody. Przy ulicach znajdowały się domy mieszkalne z atrium i perystylem.
Podczas prac wykopaliskowych odsłonięto także liczne sklepy, warsztaty, teatr, forum z bazyliką, kurią i świątyniami, trzy palestry i termy, amfiteatr z koszarami gladiatorów i wiele innych obiektów. Dopiero w ostatnim okresie historii zaczęto budować domy mieszkalne poza murami obronnymi. Wcześniejsze przebudowy ograniczały się do terenów wewnątrz fortyfikacji. Zmiany polegały m.in. na łączeniu dwóch lub trzech starszych, pochodzących z okresu samnickiego domów, w duże rezydencje z przylegającymi do nich sklepami lub warsztatami. Domy powiększano też przez dobudowywanie pięter.
W Pompejach najznamienitsze są malowidła ścienne, które zachowały się w dużych ilościach w bardziej reprezentacyjnych wnętrzach domów, w dość dobrym stanie. Pozwoliło to na odtworzenie historii malarstwa rzymskiego do 79 r. n.e. Oprócz licznych malowideł odnaleziono także interesujące dekoracje w formie mozaik. Stosowane one były głównie w miejscach narażonych na działanie wilgoci i wody. W jednym z domów odnaleziono posadzkę ozdobioną przedstawieniem bitwy pod Issos, stoczonej pomiędzy Aleksandrem Macedońskim a Dariuszem III. Mozaika składa się z około 1,5 mln kamyków. Rzeźby wykonywane były przez miejscowych artystów z tufu wulkanicznego, marmuru, kamienia, drewna lub brązu. Wśród drobniejszych wyrobów rzeźbiarskich odnaleziono dzwonki zawieszane tak swobodnie, aby najmniejszy ruch powietrza mógł wprawiać je w drgania.
Pierwsze fragmenty miasta zostały odkryte w 1600 r., lecz prace wykopaliskowe rozpoczęto dopiero w 1748 r. Trwają one zresztą do dziś (od 1860 r. pod nadzorem rządu włoskiego). W Pompejach ciągle dokonuje się odkryć, a dzięki ogromnym funduszom odkopuje się kolejne 20 hektarów gruntu.
Wykopaliska prowadzone za prywatne pieniądze odsłoniły niedawno kryty podgrzewany basen, którego ściany były pokryte erotycznymi malunkami. W maju 2000 r. w czasie prac nad poszerzeniem autostrady, odkryto luksusowy hotel. Sterty pociętych płyt marmurowych wskazują, że hotel był budowany, gdy wybuchł Wezuwiusz.
Wykopaliska obejmują duży obszar, obejrzenie całości zajmuje minimum pół dnia. Korzystniej jednak poświęcić na to cały dzień i często odpoczywać, ponieważ niewiele jest cienia, a odległości są duże. Po wejściu na teren wykopalisk od strony Pompejów-Villa dei Misteri przez Porta Marina, trafia się na pierwszy ważny zabytek - Forum. Jest to długa, wąska, otwarta przestrzeń otoczona ruinami najważniejszych budowli miejskich - bazyliki, świątyni Apolla i Jowisza oraz hali targowej.
Via di Mercurio prowadzi na północ, do bardziej luksusowych budowli. Casa del Poetica Tragico (Dom Poety Tragicznego) zawdzięcza nazwę mozaikom, na których przedstawiono spektakl teatralny i samego poetę. Bardziej rzuca się w oczy mozaika Cave Canem (Uwaga, zły pies!) przy wejściu.
Mieszkańcy pobliskiego Domu Fauna musieli być bardziej towarzyscy, gdyż mozaika Ave zaprasza do obejrzenia atrium oraz kopii maleńkiej brązowej statuetki tańczącego fauna (oryginał w Neapolu), od której willa przyjęła nazwę.
Casa dei Vettii (Dom Wettiuszów) jest uważany za jeden z piękniejszych i najlepiej zachowanych w Pompejach. Ta kupiecka willa ze wspaniałym perystylem daje doskonałe wyobrażenie o życiu bogatej klasy średniej.
Do ciekawostek zaliczyć można obecność pozostałości po jadłodajniach zlokalizowanych niegdyś przy głównych ulicach, gdzie zauważyć można charakterystyczne wgłębienia, gdzie stawiano prawdopodobnie gorące potrawy. Zachowały się również piece i żarna po antycznych piekarniach, które znajdowały się w Pompejach.
Za sprawą domów publicznych, erotycznych fresków i fallicznych rzeźb Pompeje cieszą się sławą miasta rozpustnego. Ale to, co nam wydaje się bezwstydne, nie było takie w oczach starożytnych.
Niewielkie pomieszczenie, znane jako Bordello, było jednym z najlepiej zorganizowanych lokali pod czerwoną latarnią. Turystów do tego budynku przyciągają niewielkie ścienne malowidła przedstawiające różne sceny erotyczne. Pod każdym z fresków wypisana cena – od 2 do 8 assi, dla porównania: porcja wina kosztowała 1 assi.
W Pompejach czynnych było kilka domów publicznych. Pracowały w nich głównie niewolnice. Ale erotyczne freski zdobiły też ściany w podmiejskiej łaźni.
Obiektów, które do dziś podziwiać można w tym mieście, jest naprawdę dużo i trudno je zebrać w jednym miejscu, a także je szczegółowo opisać. Jednak istotny jest fakt, że po tylu latach od wiadomej tragedii udało się „wskrzesić” Pompeje na nowo – znów panuje tu ruch i tętni życie.
Co prawda, są to tylko turyści, nie rdzenni mieszkańcy, warto jednak wiedzieć, że to dzięki tym turystom władze Włoch mają pieniądze na utrzymywanie tego niezwykłego „zjawiska” archeologicznego.
24 sierpnia 79 roku n.e. Pompeje spotkała tragedia. Wybuch wielkiego wulkanu, Wezuwiusza na zawsze odmienił los miasta. Popiół wulkaniczny, który zasypał Pompeje doskonale zakonserwował budowle i przedmioty, co pozwala nam poznać wygląd rzymskiego miasta i życie jego mieszkańców. Oprócz Pompejów zniszczone zostały miasta: Stabie i Herkulanum.
Ruiny Pompejów położone są w regionie Kampania, około 20 km na południowy-wschód od Neapolu. Miasto zostało założone w VII wieku p.n.e. przez Osków. Początkowo znajdowało się pod wpływem kultury greckiej, później etruskiej. Pod koniec V wieku przed Chrystusem Pompeje zostały zdobyte przez Samnitów, a od 310 roku przed Chrystusem znalazły się pod panowaniem Rzymian.
Zgodnie z opisem świadka tragedii Pliniusza Młodszego, wybuch nastąpił około południa 24 sierpnia 79 roku. Dym i popiół wydobywały się z krateru wulkanu na wiele dni przed wybuchem, dlatego większość ludzi zdążyła się ewakuować. Przypuszcza się, że z 20 tys. mieszkańców zginęło 2 tys., zaczadzonych trującymi wyziewami. Na Pompeje posypał się deszcz rozżarzonych kamieni i skał, których ciężar powodował walenie się budowli. Mieszkańców uśmiercały trujące gazy wydobywające się z wulkanu. Trzy dni trwała nieprzerwana erupcja, w wyniku której miasto pokryła warstwa popiołów o grubości od 5 do 6 metrów.
Wskutek wybuchu Pompeje zostały „zakonserwowane”. Podczas prac wykopaliskowych udało się szczegółowo odtworzyć obyczaje panujące w mieście. Zdołano poznać układy społeczne, strukturę klasową, stosunki rodzinne oraz wysoki standard życia. Niektóre budynki pokrywają rysunki, komentujące wydarzenia polityczne lub miłosne rozterki mieszkańców.
Wykopaliska uświadomiły grozę nagłej zagłady. Przypominają o niej gipsowe modele odlane z ciał przechowanych w wulkanicznych popiołach - twarze wykrzywione bólem lub zasłaniane przed pyłem i dymem. I to właśnie odlewy ciał mieszkańców wywołują największe wrażenia. Popioły pokrywające Pompeje szybko zastygały zachowując wewnątrz kształt pogrzebanych ciał. Fiorelli opracował metodę wykonywania ich gipsowych odlewów. Przez niewielki otwór wlewał gips sztukatorski, który wypełniał całą pustą przestrzeń. Po związaniu gipsu usuwał warstwę popiołu odsłaniając odlewy ciał, przedmiotów, elementów budynków itp. Później zaczęto używać przeźroczystego tworzywa, które pozwalało dostrzec ukryte wewnątrz odlewu zachowane drobne przedmioty, kości.
Historyczne Pompeje powstały na stoku wzniesienia utworzonego przez prehistoryczną lawę. Położone było na wysokości 40 metrów n.p.m. nad rzeką Sarnus. Jeszcze przed dominacją samnicką zostało przekształcone z niewielkiej osady rolniczej w miasto rozplanowane wokół Trójkątnego Forum. Miasto otoczono murem obronnym o długości około 3 km.
Pompeje posiadały system kanalizacyjny poprowadzony wzdłuż ulic. Woda do fontann ulicznych, term i bogatszych domów dostarczana była akweduktem. Wszystkie budynki mieszkalne posiadały także zbiorniki gromadzące deszczówkę. Zabudowa rozplanowana wzdłuż regularnej siatki ulic podzielona została na dziewięć sfer, z których każda pełniła określoną funkcję. Przy głównych ulicach usytuowano zajazdy i gospody. Przy ulicach znajdowały się domy mieszkalne z atrium i perystylem.
Podczas prac wykopaliskowych odsłonięto także liczne sklepy, warsztaty, teatr, forum z bazyliką, kurią i świątyniami, trzy palestry i termy, amfiteatr z koszarami gladiatorów i wiele innych obiektów. Dopiero w ostatnim okresie historii zaczęto budować domy mieszkalne poza murami obronnymi. Wcześniejsze przebudowy ograniczały się do terenów wewnątrz fortyfikacji. Zmiany polegały m.in. na łączeniu dwóch lub trzech starszych, pochodzących z okresu samnickiego domów, w duże rezydencje z przylegającymi do nich sklepami lub warsztatami. Domy powiększano też przez dobudowywanie pięter.
W Pompejach najznamienitsze są malowidła ścienne, które zachowały się w dużych ilościach w bardziej reprezentacyjnych wnętrzach domów, w dość dobrym stanie. Pozwoliło to na odtworzenie historii malarstwa rzymskiego do 79 r. n.e. Oprócz licznych malowideł odnaleziono także interesujące dekoracje w formie mozaik. Stosowane one były głównie w miejscach narażonych na działanie wilgoci i wody. W jednym z domów odnaleziono posadzkę ozdobioną przedstawieniem bitwy pod Issos, stoczonej pomiędzy Aleksandrem Macedońskim a Dariuszem III. Mozaika składa się z około 1,5 mln kamyków. Rzeźby wykonywane były przez miejscowych artystów z tufu wulkanicznego, marmuru, kamienia, drewna lub brązu. Wśród drobniejszych wyrobów rzeźbiarskich odnaleziono dzwonki zawieszane tak swobodnie, aby najmniejszy ruch powietrza mógł wprawiać je w drgania.
Pierwsze fragmenty miasta zostały odkryte w 1600 r., lecz prace wykopaliskowe rozpoczęto dopiero w 1748 r. Trwają one zresztą do dziś (od 1860 r. pod nadzorem rządu włoskiego). W Pompejach ciągle dokonuje się odkryć, a dzięki ogromnym funduszom odkopuje się kolejne 20 hektarów gruntu.
Wykopaliska prowadzone za prywatne pieniądze odsłoniły niedawno kryty podgrzewany basen, którego ściany były pokryte erotycznymi malunkami. W maju 2000 r. w czasie prac nad poszerzeniem autostrady, odkryto luksusowy hotel. Sterty pociętych płyt marmurowych wskazują, że hotel był budowany, gdy wybuchł Wezuwiusz.
Wykopaliska obejmują duży obszar, obejrzenie całości zajmuje minimum pół dnia. Korzystniej jednak poświęcić na to cały dzień i często odpoczywać, ponieważ niewiele jest cienia, a odległości są duże. Po wejściu na teren wykopalisk od strony Pompejów-Villa dei Misteri przez Porta Marina, trafia się na pierwszy ważny zabytek - Forum. Jest to długa, wąska, otwarta przestrzeń otoczona ruinami najważniejszych budowli miejskich - bazyliki, świątyni Apolla i Jowisza oraz hali targowej.
Via di Mercurio prowadzi na północ, do bardziej luksusowych budowli. Casa del Poetica Tragico (Dom Poety Tragicznego) zawdzięcza nazwę mozaikom, na których przedstawiono spektakl teatralny i samego poetę. Bardziej rzuca się w oczy mozaika Cave Canem (Uwaga, zły pies!) przy wejściu.
Mieszkańcy pobliskiego Domu Fauna musieli być bardziej towarzyscy, gdyż mozaika Ave zaprasza do obejrzenia atrium oraz kopii maleńkiej brązowej statuetki tańczącego fauna (oryginał w Neapolu), od której willa przyjęła nazwę.
Casa dei Vettii (Dom Wettiuszów) jest uważany za jeden z piękniejszych i najlepiej zachowanych w Pompejach. Ta kupiecka willa ze wspaniałym perystylem daje doskonałe wyobrażenie o życiu bogatej klasy średniej.
Do ciekawostek zaliczyć można obecność pozostałości po jadłodajniach zlokalizowanych niegdyś przy głównych ulicach, gdzie zauważyć można charakterystyczne wgłębienia, gdzie stawiano prawdopodobnie gorące potrawy. Zachowały się również piece i żarna po antycznych piekarniach, które znajdowały się w Pompejach.
Za sprawą domów publicznych, erotycznych fresków i fallicznych rzeźb Pompeje cieszą się sławą miasta rozpustnego. Ale to, co nam wydaje się bezwstydne, nie było takie w oczach starożytnych.
Niewielkie pomieszczenie, znane jako Bordello, było jednym z najlepiej zorganizowanych lokali pod czerwoną latarnią. Turystów do tego budynku przyciągają niewielkie ścienne malowidła przedstawiające różne sceny erotyczne. Pod każdym z fresków wypisana cena – od 2 do 8 assi, dla porównania: porcja wina kosztowała 1 assi.
W Pompejach czynnych było kilka domów publicznych. Pracowały w nich głównie niewolnice. Ale erotyczne freski zdobiły też ściany w podmiejskiej łaźni.
Obiektów, które do dziś podziwiać można w tym mieście, jest naprawdę dużo i trudno je zebrać w jednym miejscu, a także je szczegółowo opisać. Jednak istotny jest fakt, że po tylu latach od wiadomej tragedii udało się „wskrzesić” Pompeje na nowo – znów panuje tu ruch i tętni życie.
Co prawda, są to tylko turyści, nie rdzenni mieszkańcy, warto jednak wiedzieć, że to dzięki tym turystom władze Włoch mają pieniądze na utrzymywanie tego niezwykłego „zjawiska” archeologicznego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz