z aparatem w świat: Ogrody w Queluz

Pałac narodowy w Queluz w Portugalii przenosi zwiedzających w atmosferę XVIII wieku.

Będąc w ogrodach ze stawami i pomnikami, na które wychodzą rokokowe fasady o pastelowych kolorach, ma się wrażenie uczestniczenia w eleganckim przyjęciu, malowanym przez Watteau.

Choć inspirowany Wersalem, dzięki swym proporcjom pałac sprawia wrażenie przytulnego.

Ogrody założone przez Robillona w stylu francuskim Le Notre´a pełne są przyciętych bukszpanów, cyprysów, statuetek i klombów wokół stawów.

Ze stawu Amfitryty widać staw Neptuna i fasadę wykonaną przez Robillona.

Naprzeciwko znajduje się park urządzony w stylu włoskim, z uroczymi stawami, kaskadami, zielonymi murami porośniętymi bujnymi pnączami.

Wielki kanał otaczają mury pokryte azulejos z XVIII wieku przedstawiającymi porty rzeczne i morskie.

Rzeka Jamor, która do niego wpływa, często jest tylko stróżką wody. Dawniej rodzina królewska pływała po niej łodzią…

Warta uwagi jest fasada pawilonu Robillon, przed którą znajdują się okazałe Schody Lwów i kolumnada.

Ogrody w Queloz to portugalski przykład ogrodów francuskich, ogrodów barokowych charakteryzujących się regularnym stylem aranżacji.

Tego typu ogrody powstały dzięki rozwojowi gospodarczemu, a zwłaszcza kulturalnemu Europy.

Wywodzi się je z renesansowych ogrodów włoskich, które na początku XVII wieku stały się ważnym dodatkiem pałaców i dworów, stanowiąc ich niezbędne dopełnienie.

Do ozdobności ogrodów przywiązywano wielką wagę.

Charakterystyczną cechą typowych ogrodów francuskich jest regularność kompozycji, zwykle zaznaczana symetrią dwuboczną względem alejki głównej biegnącej przez środek ogrodu.

Drzewa i krzewy formowano i równo strzyżono. Aleje, szpalery, labirynty i punkty widokowe układały się w ogrodowe wnętrza o różnych funkcjach.

W ogrodach barokowych niezwykle ważne były kontrast i światłocień – ich uzyskanie w praktyce polegało na zróżnicowaniu wysokości terenu w bezpośrednio sąsiadujących częściach ogrodu oraz dbałości o rozmaitość kolorystyki sadzonych roślin.

Starano się tak projektować założenia ogrodowe, aby zachowywały cechy dynamiczne, zwracały uwagę swoim bogactwem kształtów i kolorów oraz efektownością i rozmiarami. Zieleń wzbogacano ławkami, fontannami, rzeźbami.

Pałace, a zwłaszcza zamki, dotychczas mające charakter obronny, stały się częścią ogrodów poprzez zabudowę na planie podkowy z dziedzińcem pośrodku (tzw. układ entre cour et jardin).

Główny ogród, zwykle umieszczony za pałacem był najlepiej widoczny z okien salonu pałacowego.

Wzdłuż osi ogrodu umieszczano elementy podkreślające reprezentacyjność – strumyk, basen, aleję lub pawilon ogrodowy.

W dalszej części ogrodu znajdowały się elementy charakterystyczne dla baroku i rokoka – labirynty, gabinety, boskiety oraz teatry ogrodowe; zazwyczaj umieszczano je poza częścią parterową ogrodu.

W ogrodach barokowych najczęściej używano gatunków roślin rodzimych, łatwo dających się formować w odpowiednie kształty. Dominowały bryłowe, przestrzenne formy geometryczne – ich uzyskanie było bardzo pracochłonne.

Gatunki drzew rodzimych, nie dające się łatwo formować zostawiane były w kształtach naturalnych, w ‘dzikszych” częściach ogrodu, takich jak zwierzyniec.

Ogród francuski charakteryzował się wielką różnorodnością elementów składowych, a zarazem regularnością, symetrią i uporządkowaniem. W ogrodzie można było wyróżnić 3 główne zasadniczo różniące się części.

Najbliżej siedziby właściciela lokalizowano partery ogrodowe – w ich skład wchodziły rośliny kwiatowe. Dalej lokalizowano część drzewiastą wyróżniając tam gabinety ogrodowe oraz boskiety.

Cały ogród przecinały liczne drogi i dróżki, wysypane kolorowym żwirkiem. Ponieważ początkowo nie dysponowano kosiarkami do trawników nie robiono ich – wszystkie wolne miejsca były wyżwirkowane, od rośliny do rośliny.

Samo zakładanie ogrodu zaczynano od ułożenia żwirku w odpowiednie wzory, po czym w wolne miejsca nasadzano rośliny.

Najbardziej ozdobne były partery, a wśród nich partery haftowe, gęsto nasadzone różnymi gatunkami kwiatów tak, że przypominały orientalne kobierce. Wymagały wiele pracy i stałej wymiany przekwitających kwiatów na nowe.

Mniej eksponowane miejsca zajmowały kwiaty większe oraz nisko strzyżone żywopłoty kontrastujące zielenią z różnego koloru żwirkiem.

Szpalery były podstawowym składnikiem boskietów - podkreślały odrębność każdej części ogrodu, tworząc zielone mury chroniące od wiatru i przysłaniające widok.

Formowano je na różną wysokość w zależności od miejsca i przeznaczenia. Rzeźby roślinne były tak misterne, że tworzyły różnorodne kształty, najczęściej geometryczne, ale nie tylko.

Rzeźby takie były umieszczone na parterach w grupach lub pojedynczo. Labirynty tworzyły gęste żywopłoty lub szpalery otaczające skomplikowaną siatkę ścieżek.